Survival maar tegelijk ook revival

In the Line of Fire is het thema van de eerste Commissarissen Top, op 6 juli door Network C georganiseerd. Die dag wordt ingegaan op de veranderende rol van de commissaris. Want betrokkenheid, aansprakelijkheid en datgene wat er van een commissaris wordt gevraagd, zijn enorm toegenomen. En dat zeker in coronatijd waarin ook het leven van de commissaris anders is dan in normale tijden.

In aanloop naar die top spreken organisatoren Stefanie Grimbergen en Kevin Mottard met commissarissen uit de top van het bedrijfsleven. Vandaag zijn dat Petri Hofsté en Gosse Boon. Stefanie Grimbergen: “Wij willen een warm netwerk zijn, waarin ervaringen gedeeld worden, waar mensen op hoog niveau worden samengebracht. Waar geleerd wordt, ook van uitdagingen van anderen. Een netwerk waarin mensen de vrijheid en het vertrouwen voelen om te discussiëren.”

Kevin Mottard: “De commissaris In the Line of Fire, een mooie metafoor om in te gaan op onderwerpen als crisismanagement, communicatie, herstructurering en betrokkenheid van de commissaris. Daarbij willen we leren van bedrijven die het afgelopen jaar zware impact hebben gehad het afgelopen jaar. Op 9 juni gaan 50 commissarissen in gesprek met elkaar. Dit doen ze in vijf verschillende ronde tafels waar telkens een commissaris zijn of haar ervaringen van het afgelopen jaar als inleiding zal delen en we hier vervolgens op basis van de eigen ervaringen over in gesprek gaan.’’ Na de ronde tafels zal de bekende fotograaf Jimmy Nelson zijn ervaringen bij het fotograferen van inheemse stammen delen en daardoor inspireren en relativeren. ‘’We hebben al ruim 40 toezeggingen voordat we formeel hebben uitgenodigd’’ merkt Grimbergen op. ‘’Dat geeft ons veel energie en vertrouwen dat we met ons thema en opzet de juiste snaar hebben geraakt.’’

Gedreven leider

Petri Hofsté geldt als gedreven leider met kennis en ervaring in financieel- en risicomanagement, audit en toezicht in complexe organisaties. Ze is commissaris bij Rabobank, Achmea, Fugro en Pon Holdings. “Het thema van de Commissarissen Top klinkt heel dynamisch, spannend ook! En ondanks dat er veel gebeurt in de samenleving met impact op bedrijven en op mensen, is mijn ‘thuiskantoor’ nu heel saai. Terwijl we wel degelijk 24/7 bereikbaar zijn, wat we bespreken heel intensief en dynamisch is, maar de fysieke afstanden die digitaal worden overbrugd geeft een “vlak” gevoel.”

“De verwachtingen van aandeelhouders en andere stakeholders naar de commissarissen toe is afgelopen jaren steeds groter geworden”, legt Stefanie Grimbergen een stelling voor. “Het is een vak dat je moet verstaan en dat je goed moet onderhouden”, reageert Petri Hofsté. Ze staat er als commissaris om bekend te werken vanuit de overtuiging van duurzame verandering, van oplossingen en resultaten. En ze streeft naar diversiteit in teams met grote professionaliteit. Met als doel het beste naar boven te halen en groei te bereiken. 

”Juist nu, in deze crisis, wordt die diversiteit getest”, zegt ze. “Covid-19 is als een veelkoppig monster, een monster dat de meesten van ons niet zagen aankomen. RvC’s zijn een jaar lang niet fysiek samengekomen, nu moet blijken of zo’n Raad van Commissarissen een echt team vormt en daarmee tegen deze test bestand is.”

Duurzaamheid aanjager van innovatie 

Gosse Boon is commissaris bij KPMG, Albron (voorzitter) en Koninklijke BAM Groep en daarnaast Raad bij de Ondernemingskamer. Hij was CFO en lid van de Raad van Bestuur van Nutreco en Van Gansewinkel Groep. Hij vervulde meer dan twintig jaar senior management functies bij Unilever, waaronder CEO DiverseyLever Nederland, CFO Unilever Brazilië en CFO Unilever Chili. Boon staat erom bekend dat hij duurzaamheid als aanjager van innovatie beschouwt en dat wat duurzaamheid betreft strategie, governance en rapportages een goede onderlinge samenhang moeten hebben. 

Gosse Boon: “Warren Buffett zei eens ‘Je ziet pas wie er naakt zwemt, als het eb wordt’. Nu, in deze crisis, ís het eb.

Elke RvB en RvC wordt extra getest en diversiteit is dubbel belangrijk. Goede commissarissen verwelkomen daarbij nieuwelingen. Vooral de voorzitter speelt een belangrijke rol om gebruik te maken van hun frisse blik. Men moet durven benoemen dat als een commissaris te dominant is, een ander daardoor onvoldoende tot zijn of haar recht komt.”

Petri Hofsté daarop aanvullend: “Als je vanwege de pandemie bijvoorbeeld een herfinanciering moet afblazen, of er een groot deel van de omzet wegvalt, moet je als commissarissen niet mede in de crisis stappen en aan het stuur gaan zitten, maar juist het bestuur in hun kracht blijven zetten. Je hebt wel mensen in je raad nodig met diverse ervaringen inclusief ervaring in crisis situaties. Juist om de kwaliteit van het management, het overzicht en over de crisis heen de lange termijn te bewaken.”

Rolzuiverheid RvC

“Tenminste één keer per jaar een zelfevaluatie van en door die RvC”, zegt Boon. “Met als doel de governance en organisatie succesvoller te maken. Hoe werk je als RvC samen, ook met de Raad van Bestuur? Hoe staat het met respect, met rolzuiverheid?”    

Wat beide commissarissen al heel snel na de uitbraak van de crisis opviel, in positieve zin: hoe snel er werd opgeschaald, bijvoorbeeld door regelmatige overleg en met dashboarding. Maar, zeggen Boon en Hofsté in één adem: “Snel afschalen is minstens zo belangrijk.” 

“Dat heb ik bij Albron gezien”, aldus Gosse Boon, “survival maar tegelijk ook revival. Commissarissen moeten daarvoor ruimte maken in de agenda. Wat zijn straks je verdienmodellen, hoe zit het met cyberrisico’s, heeft een RvB na de crisis nog dezelfde samenstelling als daarvoor? Ik denk het eigenlijk niet altijd. Men moet bovendien ook in deze tijden durven kijken naar niet-organische groei, naar overnames.”

“Op langere termijn agenderen, bijvoorbeeld die digitale kaart, daar moet de RvC aandacht voor vragen”, meent Petri Hofsté. “Ik geloof niet dat de agenda’s geformeerd worden naar ‘terug naar normaal’. Klimaatverandering, digitalisering, inclusiviteit en diversiteit zijn op de agenda gebleven en worden nog versterkt. Dat laatste is nodig om creativiteit te waarborgen, het is nodig voor een succesvolle zoektocht naar talent. Talent dat vervolgens veranderingen kan bewerkstelligen.”

‘Mensen maken de organisatie’

Hofsté concludeert dat haar beeld van een organisatie door de crisis nog versterkt is geworden. “Mensen maken die organisatie, niet de stenen. Dit wordt ondersteund door de IT systemen en processen, maar het zijn de mensen en de cultuur die overeind blijven, niet dat bedrijfslogo of die muren. Ik denk dat we straks terug naar kantoor gaan voor creatieve ontmoetingen en niet meer voor dat ‘oude’ werken. En die meetings worden daardoor inhoudelijk alleen maar beter.”

“De technologie heeft ons in deze crisis niet in de steek gelaten”, zegt Gosse Boon, “de overgang naar digitaal verliep opvallend goed. Dat heeft me wel verrast. Het vormen van internationale teams is daardoor ook gemakkelijker geworden. Er is geen beperking meer vanwege afstand. Relevant ook in de war for talent; je kunt iemand veel makkelijker van ver weg aannemen. Dat kan uiteraard niet voor alle functies maar wel voor een toenemend aantal.” 

In een interview op de website van Network C pleit de CIO van Damen Shipyards, Aart Rupert, voor meer digitale kennis in zowel de Raad van Bestuur als in de Raad van Commissarissen. “Ik sta zeker achter digitale skills en bijvoorbeeld kennis van cybersecurity in de RvC”, reageert Petri Hofsté. “Een aantal dagen per jaar over digitale transformatie leren door die RvC”, meent Gosse Boon. “Over welke kansen digital creëert, als positief aspect. En wijzen op de cyber-gevaren als mogelijk negatief aspect. Uitdagingen én risico’s.”

Bovendien ligt er voor de Raad van Commissarissen een belangrijke rol in het benoemen van de grote strategische risico’s. “Commissarissen moeten er voor zorgen dat het meerjarige perspectief aanwezig blijft”, stelt Gosse Boon. “Dus niet alleen korte termijn Covid-19 risico’s maar bijvoorbeeld ook lange termijn economische recessie risico’s en klimaat risico’s, die natuurlijk nooit weg zijn geweest.”

Rust bewaren

“Daarbij is het zaak niet in paniek te verstarren. Ook daar ligt een rol voor de RvC, de rust bewaren, zodat we aan die steeds toenemende verwachtingen richting de maatschappij kunnen voldoen”, vult Petri Hofsté aan. “We zien, mede gedwongen door regelgeving, soms vooral toe op het beschermen tegen de downside, maar we moeten ons daarnaast blijven richten op het realiseren van de upside”, aldus Boon.

Kevin Mottard geeft aan de afgelopen periode vele bestuurders te hebben gesproken die erg gretig waren om hun eerste commissariaat te gaan vervullen of commissarissen die aangeven dat ze weleens een verkeerde ervaring hebben opgelopen door te snel een commissariaat te hebben aangenomen. Gosse Boon antwoordt hierop: “Je moet zorgvuldig zijn in het accepteren van een commissariaat, als je wordt gevraagd. “Want eenmaal binnen, betekent terugstappen beschadiging voor jezelf en de organisatie. Dus moet je de criteria helder hebben, de strategie en uitdagingen van het bedrijf snappen. Spreek met de andere commissarissen, met het hele bestuur, spreek de accountant. Informeer je breed en neem er je tijd voor. En doe het pas als je jezelf er helemaal senang bij voelt”     

“Inderdaad”, zegt Petri Hofsté, “vraag waarom ze je hebben gevraagd en of je die verwachtingen kan en soms zelfs wel wilt invullen? Je moet je ook bewust zijn van de kennis en ervaring die je meebrengt om die goede start te kunnen maken. Het is risicovol – ook voor jezelf – als alles nieuw is. Dus heb je vanuit je huidige rol en vanuit wie je bent ervaring met de positie of het profiel dat je gaat invullen of heb je ervaring in de sector etc..” 

Gosse Boon: “Waar teken je op in? Daarvoor is een zorgvuldige due diligence geboden. Als het allemaal pais en vree is, zou ik dat overigens heel saai vinden. Bovendien blijkt dat in de praktijk nooit zo te zijn.”

Zorgen over aansprakelijkheid

Stefanie Grimbergen van Network C ontving signalen dat er commissarissen zijn die hun bezorgdheid uitspreken over de toegenomen persoonlijke aansprakelijkheid of over het handelen van anderen daardoor. Zo was er een commissaris die het steeds vaker mee maakte dat andere commissarissen bepaalde issues eerst even aan hun jurist wilde voorleggen. Hofsté en Boon zien dit niet gebeuren in hun commissariaten, al zijn ze zich door de juridisering van de maatschappij wel bewust van die aansprakelijkheid. “Als je voortdurend om die jurist vraagt, zit de verkeerde persoon aan de commissaris-tafel. Natuurlijk moet je je goed laat adviseren. Je moet niet naïef zijn, maar het startpunt is bewust als commissaris met alle kennis en kunde die je hebt je werk doen en besluiten nemen”, zegt Petri Hofsté.

Gosse Boon: “Ik zie geen grote toename van beslissingen die uit angst voor aansprakelijkheid niet of anders worden genomen. Het gaat er uiteindelijk om dat je als commissaris goed je werk doet. In een goed RvC team. In the Line of Fire is het juist belangrijk dat je trouw blijft aan je normen en waarden. Dat geldt voor de commissaris, dat geldt voor de organisatie.” Zorg als sluitstuk voor een goede verzekering én zorg ervoor dat die polis ook op tijd wordt betaald voegt hij er lachend aan toe.

Dan is er nog de vraag of je een C-level executive-rol kunt combineren met één of meerdere commissariaten. “Ik heb een aantal commissariaten waar je eigenlijk – vanwege de tijd die ze vergen – geen executive-rol erbij kunt hebben”, reageert Petri Hofsté. “Maar een non-executive rol naast een executive rol kán wel bijdragen aan je functioneren zowel als bestuurder als aan je rol als commissaris, maar bijvoorbeeld in de financiële sector kan dat in sommige gevallen vanwege de tijd die een commissariaat vergt moeilijk zijn.”

“Als bestuurder én commissaris kun je effectiever zijn”, meent Gosse Boon. “Ik ben vóór, maar met mate. Zeg maar maximaal één commissariaat voor een C-level executive.”

Tot slot nog een laatste woord over het belang van voorbereiding op een crisis. “9/11 was niet alleen onvoorspelbaar maar ook onvoorstelbaar”, zegt Boon. “In the line of fire helpt het enorm als RvB en RvC maximaal voorbereid zijn op de niet voorspelbare maar wel degelijk voorstelbare crisis. Bijvoorbeeld een ongevraagde bieding bij een beursfonds of een food scare bij een voedingsmiddelenbedrijf. Vastleggen en rol spelen van de aanpak van zo’n crisis moet voor elk bedrijf een hygiënefactor zijn.

“En dus gaat het dan om de kwaliteit van ons risico- en crisismanagement”, besluit Hofsté. “Om de crisisorganisatie. Hoe snel je weer up and running bent. Ja, óók als commissaris; crisis oefeningen kunnen ook voor commissarissen bijzonder waardevol zijn, weet ik uit eigen ervaring.”

“Spreek vanuit uw ervaringen, niet vanuit de ‘’evangelist’’ die u vertelt hoe u het zou moeten doen.”

Tijdens de Commissarissen Top op 9 juni horen we graag uw ervaringen en kijk op de ontwikkeling van de rol van de commissaris en de dynamiek binnen de RvC en specifiek in Coronatijd. We zullen tijdens de ronde tafels telkens een commissaris uitnodigen zijn of haar kijk te delen en gaan dan met elkaar in gesprek over haar/zijn ervaring en de eigen ervaringen. Dit doen we met telkens 10 commissarissen per ronde tafel. Op onze events willen we commissarissen vooral met elkaar in gesprek laten gaan, dus niet iemand die u vertelt hoe de wereld in elkaar zit en u die mag reageren. Maar de ervaring van een peer. Na de ronde tafels nodigen we een spreker van buiten het bedrijfsleven uit met maatschappelijke impact zodat we geïnspireerd en gemotiveerd worden om buiten het eigen frame te kijken.  Op 6 juli zal Jimmy Nelson deze rol vervullen. Na de ronde tafels en de keynote van Jimmy genieten we van de Bourgondische context van The Duke en elkaars gezelligheid. Iets waar na een jaar van Corona iedereen naar snakt.