Rap stijgende inflatie, oorlog in Oekraïne en onzekerheden rondom corona. Het is een greep uit de grote uitdagingen waar bedrijven nu voor staan. Voor de Commissarissen Top was daarom gekozen voor het thema ‘Meet the gathering storms’. Alvorens de commissarissen in gesprek gingen over de woelige tijden was er de ontspannen ontvangst met koffie en een tartelette met zomers fruit.
Een select sportief gezelschap liep al enige uren rond op The Duke in Nistelrode voor een zonovergoten potje golf. Na het welkomstwoord van mede-oprichter Stefanie Grimbergen van Network C splitsen de aanwezigen zich voor één van de rondetafelsessies.
Hoogleraar Internationale Betrekkingen en defensiespecialist Rob de Wijk liet zijn licht schijnen op de geopolitieke onrust in de wereld. De Wijk ging in gesprek met de commissarissen over de veranderende machtsbalans in de wereld en hoe dit invloed kan hebben op hun bedrijf, bijvoorbeeld via logistieke ketens. Psychotherapeut Veronique Streekstra en GZ-psycholoog Tamara Bavius verzorgden een sessie over de ‘casting van de RvC’. Deelnemers werden uitgedaagd om, in kleine groepen, een organisatieopstelling te maken met schaakstukken. Door deze gedwongen helikopterview zouden zij een scherpere blik op de eigen organisatie krijgen met als doel het zichtbaar maken van de onderstromen.
Samenwerken in ‘war’ on talent
Renske Paans, CHRO bij Randstad, was inleider bij een rondetafel over de veelbesproken ‘the war on talent’. Uit de discussie bleek dat er doorgaans weinig problemen zijn met het aantrekken van talent, maar dat het vaak lastiger is om talenten binnen grote organisatie optimaal te faciliteren. Kunst is om talenten genoeg (financiële) middelen te geven zodat ze het verschil kunnen maken met hun kwaliteiten. Daarnaast kwam men tot de conclusie dat de term ‘war’ niet altijd juist is. Zo kan het nuttig zijn om talent met verschillende bedrijven te delen. ‘Als je 100 talenten hebt en iedereen probeert dezelfde tien binnen te halen, dan schiet je er weinig mee op’, zegt een deelnemer.
Een andere groep ging na een inleiding van Willem Ledeboer, commissaris bij offshorebedrijf Vroon Group, in gesprek over hoe de opgedane ervaringen uit eerdere stormen meegenomen kunnen worden naar nieuwe situaties. Roderick Muster, commissaris bij o.a. Athora en Unibail-Rodamco Westfield, mocht de vijfde sessie inleiden, waarbij commissarissen werden uitgedaagd om te kijken naar uitdagingen die op de lange termijn spelen.
“Nooit zijn we zo vrij geweest en nooit hebben we ons zo machteloos gevoeld.”
Vrij, maar machteloos
Na een pauze met cava en het zilte genot van oesters mocht psycholoog Damiaan Denys de plenaire afsluiting verzorgen. Hij was verzocht te reflecteren op een uitspraak van filosoof Zygmunt Bauman: ‘Nooit zijn we zo vrij geweest en nooit hebben we ons zo machteloos gevoeld.’
Deze paradox is volgens Denys voelbaar in het westen waar 1 op de 4 voldoet aan de kenmerken van een psychische aandoening. Tegelijkertijd was het gemiddelde bruto vermogen van een Nederlands gezin in 2019 bijna vier ton. Ook op andere welvaarts- en gelukslijstjes noteert Nederland steevast hoog. Hoe deze welvaartsparadox te begrijpen?
Idioot ideaal
Denys geeft daartoe eerst een uitleg van wat geluk betekent. Ten eerste is er momentaan geluk. Genieten van het zonnetje, een warme douche of een glas bubbels (‘helaas cava in plaats van champagne’). Daarnaast is er het fundamentelere levensgeluk op de lange termijn. Om dit te bereiken is autonomie cruciaal. Althans in het westen associëren we geluk met autonoom zijn. ‘Daarom vragen we een ander bij het begroeten ook zo vaak: alles onder controle? Als je alles onder controle hebt is dat blijkbaar goed.’ Autonomie betekent zoveel mogelijk persoonlijke vrijheid en zoveel mogelijk controle over de ander en de wereld.
De queeste naar autonomie kan volgens de psychiater ook herkend worden in de alomtegenwoordige zoektocht naar onszelf. ‘Mensen gaan in een koud bad zitten of op cursus om zichzelf te vinden. Een volkomen idioot ideaal natuurlijk. Want je kunt nooit meer je zelf zijn als je al bent.’
Autonomie aangetast door grote ontwikkelingen
Denys ziet enkele grote ontwikkelingen die inhakken op de autonomie. In de eerste plaats de geïndividualiseerde samenleving. Aan de hand van vier producten laat de Belg zien dat de wereld is geïndividualiseerd was. Bezat vroeger een gezin gezamenlijk een telefoon, nu zit iedereen op zijn eigen telefoon Van een pot koffie ging men naar verfijnde espresso die volledig is aangepast aan onze individuele behoefte Gezamenlijk naar de kijkbuis staren werd vervangen door de tablet.
Een tweede ontwikkeling die het lastig maakt is globalisering. ‘Op welke luchthaven je ook bent ter wereld overal verkopen ze hetzelfde in vliegveldwinkels.’ Deze globalisering ontstaat niet door akkoorden die landen sluiten, maar door afspraken tussen individuen. In het kielzog daarvan digitaliseert de wereld steeds meer. ‘Een kind in Nederland dat tussen de 12 en 16 jaar is brengt 4 à 5 uur per dag door voor een virtueel scherm.’ En die schermen bepalen de ervaringen die we hebben. Denys haalt het verhaal van een gids bij de Akropolis aan. ‘Iedereen wil een selfie bij een bepaalde steen, maar ze kijken niet meer naar die steen. Ze willen die steen via individuele schermen beleven.’ Tegelijkertijd pakt technologie ook onze autonomie af. Ja we kunnen makkelijk restaurants boeken, maar we luisteren ook steeds slaafser naar routeplanners.
“Wij zijn het product dat geconsumeerd wordt elke keer als wij naar het scherm kijken.”
Al die technologie heeft tot gevolg dat we de wereld als steeds maakbaarder beschouwen en niet kunnen omgaan met dingen die niet in onze macht liggen. ‘Een vrouw die naast Artis leeft klaagt dan over het geluid van de walrussen.’ Ook stipt hij de rol van big tech aan. ‘We willen autonoom zijn, maar technologie controleert ons. Wij zijn het product dat geconsumeerd wordt elke keer als wij naar het scherm kijken.’ Volgens Denys bereiken we autonomie ten koste van collectiviteit, realiteit en vrijheid.
Ken je beperkingen
De kunst is volgens de psychiater om te zoeken naar weerstand in het leven. ‘Zoeken naar de tekorten in plaats van wat we kunnen. ’Om zijn verhaal kracht bij te zetten sloot Denys af met een film van bergbeklimmer Alex Honnold die in 2017 als eerste El Capitan in Yosemite Park zonder hulpmiddelen beklom. De bergbeklimmer vertrouwde niet alleen op zijn eigen vaardigheden, maar kende vooral ook zijn beperkingen en had daardoor controle over zijn angsten.
Na het indrukwekkende filmpje wenste Stefanie Grimbergen de aanwezigen een gelukkig en autonoom moment tijdens het aansluitende walking dinner. Op het zonnige terras werden onder meer een cannelloni van saffraan met bleekselderij, snoekbaars met rivierkreeftjes en een malse kalfshaas geserveerd als prettige afsluiter.
De Commissarissen Top gemist? Niet getreurd. U bent – geheel autonoom – welkom tijdens de Commissarissen Top op 26 oktober, met het thema The Executive Challenge, waarbij we de commissarissen uitnodigen in gesprek te gaan met CFO’s, CIO’s, CEO’s en ander C-levels.