Om een bedrijf door roerige tijden te sturen is het van belang om complexe zaken tot hun kern terug te brengen. Dat is alleen niet altijd gemakkelijk. ‘Maken jullie het voor de Raad van Bestuur met jullie vragen juist complexer of simpeler?’, vroeg Network C-medeoprichter Stefanie Grimbergen in haar welkomstwoord aan de aanwezige commissarissen in The Duke.
Met deze vraag op zak mochten de tachtig aanwezigen zich verdelen over vier rondetafelsessies waar het thema “Unravel complexity” verder werd uitgewerkt. In de grote zaal werd het gesprek voorgegaan door professor Lokke Moerel, lid van o.a. de Atlantische Commissie en Cyber Security Raad. De aanwezigen gingen in op de vraag of RvC’s voldoende mee-evolueren met de snel veranderende uitdagingen rondom digitalisering. Welke rol heeft kunstmatige intelligentie binnen bedrijven en op welk niveau moet kennis over dit onderwerp in de organisatie zitten? Waar sommige deelnemers menen dat dit op het hoogste niveau aanwezig moet zijn en je moet streven naar specialisten in de RvC, stellen anderen dat je deze expertise op het operationele niveau kan waarborgen.
‘Je moet iets vragen omdat je echt nieuwsgierig bent en niet om je kennis te etaleren’
In een tweede sessie nam Herberth Samsom, CEO van veilingbedrijf TBAuctions en commissaris bij Equipe Zorgbedrijven, de aanwezigen mee in zijn verhaal over de rappe groei bij het veilingbedrijf.
Hoe verander je bedrijfscultuur als die je doel in de weg staat? Hoe snel kan je geraken waar je wil? Hoe neem je de bedrijven die je overneemt hierin mee? En welke impact kan je als commissaris hebben op cultuur? Tijdens de sessie kwam een “empathische dictatuur’’ in plaats van een meer democratische bedrijfscultuur en meer rücksicht loosheid bij besluiten als mogelijke antwoorden naar voren. Waar de complexiteit van je business model en hoe ‘’people driven’’ je business is verandering complexer maakt.
Bij de derde rondetafel ging multicommissaris Heleen van Gulik (Scherpenhuizen, Plantify,Walraven Group) aan de hand van ChatGPT in discussie. Ze had de AI-chatbot gevraagd hoe je als commissaris met complexiteit kan omgaan. Daar kwamen drie relevante punten uit. Als de onderlinge relatie tussen de commissarissen goed is dan kom je sneller tot goede besluiten. Als de relatie tussen RvB en RvC goed is worden er minder risico’s gelopen. Tot slot: ben je als RvC op goede voet met alle stakeholders dan heb je een stabieler bedrijf. Vervolgens ging men de diepte in over vertrouwen.
‘Je moet iets vragen omdat je echt nieuwsgierig bent en niet om je kennis te etaleren’, zegt Van Gulik. Commissarissen moeten niet altijd naar de fout zoeken, zodat een CEO zich kwetsbaar durft op te stellen. ‘Want als CEO kun je altijd iets verstoppen. Dus ze moet vertrouwen voelen om open te zijn’ Tenslotte ging een groep commissarissen in gesprek over ‘defining moments’. Inleider Kees van der Graaf ging in op enkele cruciale momenten die hij als bestuurder en commissaris beleefde bij IMD, Unilever en Carlsberg. In deze sessie werd ook de verhouding tussen RvB en RvC bediscussieerd. ‘De conclusie was dat je zeker in crisistijden naar een gemene deler moet zoeken in plaats van tegenover elkaar te staan’, vat een deelnemer samen.
Urgente problemen
Na de rondetafelsessies mocht voormalig Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp de troepen toespreken. Nadat hij 5,5 jaar geleden bij Defensie is afgezwaaid is hij zich bezig gaan houden met klimaat en veiligheid. Een thema waarvan hij dan ook de complexiteit mocht ontrafelen. ‘Ik heb beloofd het praatje niet al te donker te maken, maar het is wat mij betreft de gamechanger van de eeuw.’
Een van de uitdagingen bij problemen vat hij samen aan de hand van Eisenhower. ‘The urgent (problems) are not important, and the important ones are never urgent.’ Middendorp legt uit dat de wereldbevolking deze eeuw verdubbelt richting de 11 miljard mensen. Dit versterkt de grondstoffenschaarste waardoor er stevig ingezet moet worden op circulariteit. ‘Van alle grondstoffen die we gebruiken wordt slechts 8 procent gerecycled.’
Klimaatontwrichting
Om het gat tussen de toenemende vraag en de beperkte hoeveelheid grondstoffen te dichten zijn er twee factoren die het moeilijk maken. Klimaatverandering maakt verbouwen van bepaalde (landbouw)producten lastig. Anderzijds heb je om tot oplossingen te komen consensus nodig, maar we leven in een polariserende wereld. Middendorp laat enkele wereldkaarten zien. Volgens hem is er een ‘ring of instability’ rond Europa. In deze gebieden heerst ook vaak verdroging en waterschaarste. ‘Daarom spreek ik niet van klimaatverandering, maar klimaatontwrichting.’
In zijn ogen zal bijvoorbeeld de waterschaarste een machtsmiddel worden. Landen die wel water hebben, kunnen druk zetten. ‘Te vaak bestrijden we echter de symptomen. Zo bevochten we in een Afghaans dorp de Taliban. Toen die na hevige gevechten verjaagd waren, bleef het onrustig in het dorp.’ Pas na enkele dagen begrepen ze waarom: er was waterschaarste. Uiteindelijk is dit opgelost door een verdeelsleutel voor de boeren toe te passen.
Accepteer risico’s
Volgens de voormalig militair moeten bedrijven zich minder druk maken over het optimaliseren van een product, maar veel meer richten op de echte problemen. Wat betekent het voor je bedrijf als we minder afhankelijk van China willen worden? Hoe richt je je organisatie in als de wereld steeds onvoorspelbaarder wordt? Hoe geef je leiding? ‘En accepteer dat niet alle risico’s weg te managen zullen zijn’. In de ogen van Middendorp moet je je in een complexere wereld richten op doelstellingen. ‘Vervolgens kunnen mensen dat met hun eigen expertise in de organisatie oplossen.’
Om iets optimistischer richting het diner te gaan gaf Middendorp twee hoopvolle voorbeelden. De installatie SunGlacier van kunstenaar Ap Verheggen waarmee water uit woestijnlucht gehaald kan worden. ‘Op die manier kan je gezinnen van water voorzien waardoor ze niet noodgedwongen hoeven te verhuizen.’ Daarnaast haalt hij een project op het Zwolse industrieterrein Hessenpoort aan waar zestig partijen samenwerken om het gebied zelfvoorzienend te maken. ‘Door deze samenwerkingen ontstaan mooie uitwisselingen. Zo stelt het Waterschap ruimte beschikbaar voor waterstofpartijen. Het waterstofafval is zuurstof en dat kan gebruikt worden voor waterzuivering. Dit scheelt de helft van de energienota.’ Kortom, samenwerken is belangrijk.
Stefanie Grimbergen concludeert dat urgente thema’s soms een beetje pijn doen, maar dat die pijn aanvaarden vaak het begin is van het ontrafelen van de complexiteit. Mocht die pijn nog niet zijn verzacht met de hoopgevende voorbeelden van Middendorp, dan kon het afsluitende walking dinner verdere troost bieden.
We kijken nu alweer uit naar de volgende Commissarissen Top, dan rondom het thema ‘Fog and Friction’’. We verwelkomen iedereen heel graag weer op 11 oktober op Kasteel De Hooge Vuursche in Baarn.