Kasteel De Hoge Vuursche was op een aangename herfstdag voor het eerst het decor van de Commissarissen Top. Als thema was gekozen voor Fog and Friction. Een legerterm die helaas actueel is in de mondiale politiek. ‘Maar vandaag houden we het kleiner, met welke onzekerheden “de fog” heeft u te maken en welke hindernissen moet u daarin overwinnen “de frictie” binnen de eigen organisaties, aldus Stefanie Grimbergen van Network C in haar welkomstwoord.
Zij nodigde de circa tachtig aanwezige commissarissen uit om in de besloten sessies open te zijn over de uitdagingen bij hun eigen organisaties. Aanwezigen konden kiezen uit vijf verschillende rondetafelsessies. Zo ging een sessie onder aanvoering van Thierry Vanlancker (commissaris bij Silka, Aliaxis en Etex) in op de vraag of het two-tier model nog wel geschikt is voor deze ‘’fog & friction’ tijd. En wat is de rol van een commissaris? Moet hij vooral een procesbewaker zijn of dient hij aangetrokken te worden voor zijn inhoudelijke bijdrage? Ook werd er stevig gediscussieerd over beloningsmodellen van bestuurders.
‘We staan graag op een keerpunt in de tijd, want wie wil nou zeggen dat hij in saaie tijden leeft? En we leven ook in spannende tijden toch?’
Stevige discussies
Inleider en hoogleraar Kitty Koelemeijer (Brunel, KPN) ging op basis van haar ervaringen in op de verhouding tussen CEO’s en commissarissen in crisistijd. In de Fonteinzaal gingen deelnemers na een introductie van Annechien Broekmeijer (Mourik), in op de verschillende fases van teambuilding. Fog staat hierbij voor de flight fase, waarin elk nieuw team altijd start en waar aftasten centraal staat. Friction is de volgende fase, oftewel de fight fase. In deze fase is er voldoende veiligheid om het gevecht met elkaar aan te gaan. Hierbij werd opgemerkt dat een team bouwen als RvC lastiger is doordat je elkaar weinig ziet.’ Veel aanwezigen hadden halsreikend uitgekeken naar de sessie met Annette Mosman. Als CEO van pensioenuitvoerder APG en toezichthouder bij Ajax heeft zij functies in de schijnwerpers. Hoe gaat ze als commissaris om met deze publieke rol? En hoe voorkom je als organisatie dat je geen besluiten onder druk van een vocale minderheid neemt, terwijl het lastig te peilen is wat de stille meerderheid denkt.
Petri Hofsté (Pon Holdings, Achmea, Rabobank) ging met deelnemers in op de vraag hoe je om kunt gaan met angst-aversie. We leven in een tijdperk met een sterke afrekencultuur, bv. rondom ESG. Riskeren we daardoor niet minder ambitieus te worden omdat je keihard afgerekend dreigt te worden op je voluntarisme als je de ambities niet haalt? Een levendige en geanimeerde discussie volgde over radicaal durven zijn, paradigma veranderingen aan de ene kant en aan de andere kant haalbaarheid in een verdeelde samenleving inzake verduurzaming. Een van de deelnemers vertelt na afloop dat de afwezigheid van commotie hem een slecht teken lijkt. ‘Er moeten verschillende meningen zijn in een bestuur of RvC. De taak als RvC-voorzitter om die verschillende standpunten op tafel te krijgen.’
Tijdsgeest en taboes
Na de verdiepende discussies konden de gasten onder het genot van borrelhappen en een rosé bubbel napraten. Rik Torfs, voormalig rector van de KU Leuven en kerkhistoricus, sloot het inhoudelijke deel af. De Vlaming bracht onlangs een boek uit over de tijdgeest en dat was dan ook het onderwerp dat hij behandelde.
Volgens Torfs kun je de tijdgeest het best herkennen aan de heersende taboes. Was dat in de jeugd van de 66-jarige Vlaming seksualiteit, nu is dat volgens hem mentale gezondheid. ‘Op Twitter kun je niet beginnen over het onderscheid tussen een dipje en een zware depressie. Als je daar relativerend over doet dan begint er iemand: ‘Weet u hoeveel zelfdodingen er zijn?’. De kerkjurist is niet iemand die een blind vooruitgangsgeloof hanteert. Hij gelooft op bepaalde vlakken, bijvoorbeeld de geneeskunde, in vooruitgang. ‘Maar de rauwheid van het conflict in het Midden-Oosten toont ook dat we op andere vlakken geen vooruitgang boeken.’ Toch is hij niet volledig zwartgallig. ‘Bij sophisticated mensen als commissarissen hoeft u mensen die u niet leuk vindt meestal niet fysiek uit te schakelen. U kunt mensen ook op subtielere manieren vernederen.’ Gegniffel in de zaal. In de ogen van Torfs zijn mensen van zijn leeftijd vaak overtuigd dat ze wijs zijn geworden. Het is volgens hem raadzaam om niet lui te bogen op je kennis en ervaring, want dan verlies je verwondering. ‘Die berusting is vervelend.’ Hij wenste de zaal, grotendeels bestaand uit vijftigplussers, vooral veel onwijsheid toe.
Overschatting van eigen tijdperk
Een ander punt dat Torfs wil maken. Mensen lijden aan chronocentrisme. Oftewel: ze overschatten het belang van de tijd waarin ze leven. ‘We staan graag op een keerpunt in de tijd, want wie wil nou zeggen dat hij in saaie tijden leeft? En we leven ook in spannende tijden, toch? Onze ouders en grootouders: wat hebben die nou meegemaakt? Ja, een paar wereldoorlogen, maar onze tijd is echt spannend’, klinkt het uitdagend.
Als laatste handvatten om de tijdgeest te bevatten drukt hij het gehoor op het hart om humor te omarmen en doelgericht te kijken. ‘Humor is een geestverruimend middel, maar met minder gezondheidsschade dan drank en drugs. ‘Je kunt een stap achteruit nemen en reflecteren met humor.’ Om doelgerichtheid te illustreren leent hij een voorbeeld van een Nederlandse correspondent in Rome die aanvankelijk moeite had met het chaotische verkeer. ‘Totdat hij de Romeinse manier begreep. Het verkeer achter je en van de zijkant is niet jouw probleem. Zij moeten opletten dat ze je niet aanrijden, anders moet hun verzekering lappen. Je moet vooruit kijken. Je hebt geen acht, maar slechts twee ogen nodig als je de juiste kant op kijkt.’ De allerlaatste wijze les van Torfs bevat het advies om jezelf te beschouwen als voorbijganger en niet als eindpunt in de geschiedenis. ‘Dat besef helpt met het leven.’
Na het vlotte praatje van Torfs waren de gasten weer op elkaar aangewezen. Onder genot van drank en een walking dinner van zes gangen werd er nagepraat. Van enige frictie, die er tijdens sommige rondetafelsessies de kop op stak, was niets meer over.
We kijken nu alweer uit naar de volgende Commissarissen Top, dan rondom het thema ‘Building Bridges’. We verwelkomen iedereen heel graag weer op 5 juni op The Duke Club in Nistelrode.