CFO Top: Een plezierige zoektocht naar eenvoud in een complexe wereld

Terwijl de zon moeite had om door te breken deze lentedag, werd op de eerste CFO Top van 2023 gezocht naar eenvoud. Amy Quik van Network C opende de dag voor de ruim honderd aanwezigen met de eenvoudige boodschap om te genieten van de mooie momenten en interacties die we met elkaar hebben.

Vervolgens mocht filosoof Karim Benammar de dag inhoudelijk aftrappen. Benammar is gefascineerd door hoe denkkaders ons handelen beïnvloeden. Waarom doen we de dingen zoals we ze doen? Welke aannames liggen daaraan ten grondslag en kun je zaken radicaal anders aanpakken?

Bril op de werkelijkheid
Hij beschrijft een serie aannames als een bril waarmee je naar de werkelijkheid kijkt. ‘Maar je kunt een andere bril opzetten’. Benammar legt uit dat mensen de neiging hebben om zaken toe te voegen aan bestaande situaties, zeker mensen die graag druk en intelligent overkomen. ‘En dat is logisch, want als je iets toevoegt is dat zichtbaar, als we iets weghalen niet.’ Het gevolg is volgens de filosoof dat allerlei zaken vastlopen. ‘Je krijgt meer wetten, regels en protocollen, het wordt complexer.’

Met de zaal deed hij dan ook enkele eenvoudige oefeningen om te zoeken naar ‘simplicity’. Het begon met de vraag: van welk complex aspect heb je last in je werk? De zaal kreeg twee minuten om dit in tweetallen te bespreken. Uit het opstijgende geroezemoes valt te destilleren dat de vraag leeft. De ergernissen: het haastige gebeen van kwartaal naar kwartaal en de druk bij investeringsbeslissingen om vooral uit te leggen waarom het geen slechte investering is. Vervolgens mochten de aanwezige CFO’s kort bediscussiëren wat de radicaalste aanpak zou zijn voor het probleem dat ze ervaren. Een suggestie was om mensen meer verantwoordelijkheid te geven en de medewerkers niet meer te controleren. Tot slot gaf Benammar de opdracht mee om kort na te denken over een kleine stap die het ongenoegen weg zou nemen.

KISS-filosofie
Benammar stelt dat we het makkelijkst pijnlijke dingen kunnen veranderen. En we moeten daarbij af van het idee dat meer altijd beter is. Meer leidt vaak tot lange rapporten en ingewikkelde procedures. Steve Jobs was iemand die de KISS-filosofie van het Amerikaanse leger (Keep It Simple, Stupid) doorvoerde. Na zijn terugkeer bij het destijds zwalkende Apple ging men terug van 23 verschillende naar vier computers. Daarnaast haalde hij ook de Bill Gates quote “I choose a lazy person to do a hard job, because a lazy person will find an easy way to do it.” aan om de aanwezigen extra te prikkelen en mogelijk een spiegel voor te houden.
Een aanwezige deelde nog een anekdote die aansloot bij het verhaal van de filosoof. Hij was in zijn bedrijf verantwoordelijk geworden voor de financiële afdeling in België. Eenmaal per kwartaal reed hij naar het Zuiden voor een meeting over het pensioenfonds. Na drie jaar vroeg hij of men waarde hechtte aan deze bijeenkomst. Alle betrokkenen bleken het niet waardevol te vinden, maar dat dit de legacy was van zijn voorganger. Er ging een streep door de bijeenkomst die veel mensen nodeloos tijd had gekost.

Simplicity in de praktijk
Na even te hebben bijgetankt met koffie verdeelden de aanwezigen zich in zes ronde tafels. Carlo Binken van Enviem nam toehoorders mee in de complexiteit van de energiemarkt waar geopolitieke onrust, duurzaamheid en inflatie de markt sterk beïnvloeden. ‘Je ziet dat veel bedrijven worstelen met het energievraagstuk’, zegt Binken. Hoewel de wens tot verduurzaming overal leeft, blijken wetgeving en het overtuigen van de omgeving meer dan eens lastig te nemen hordes. Marc Toebes, de hoogste financiële man bij de Nederlandse tak van DPD, ging het gesprek aan over hoe je van speelbal een speler wordt. Door te zorgen voor stabiliteit en te focussen op de mens kon hij de complexiteit terugbrengen en weer boven op de bal zitten. Iets verderop mochten Astrid van Druten en Mart Corbijn van Willenswaard, resp. CFO en Executive VP Supply, uitleggen welke transformatie Vanderlande doormaakt waarbij ze enorm versimpelen, maar wel pogen optimaal te blijven voorzien in de klantwens. Jasper de Wit en Eric Overvoorde, resp. CFO en CIO bij RoyalHaskoningDHV, gingen in op de digitalisering van hun dienstverlening naar klanten en hoe de additioneel gecreëerde waarde en efficiëntie te vertalen in een verdienmodel waar je traditioneel uren schrijft. In een andere zaal sprak Elke Snijder, CFO bij Landal Greenparks, over verschillende pressure points, zoals corona en de Roompot overname, waardoor je als leider veel over jezelf en je team kan leren. Een belangrijke les: ‘onder druk wordt alles vloeibaar.’ Tot slot was er een Engelstalige sessie waarin Alexander Pouille, CFO van AB InBev Europa, vertelde over hoe de reuze overname van SABMiller het bedrijf wel enige tijd uit haar ritme haalde, maar vervolgens weer de weg van snel en complexloos handelen terug vond.

Stoppen is mentale toestand
Nadat iedereen de keel had gesmeerd met een glaasje champagne en een oester, mocht Ray Klaassens de dag afsluiten. Het voormalige lid van de Special Forces geniet bekendheid van Kamp van Koningsbrugge waarin normale burgers worden onderworpen aan een training van commando’s. ‘Wat moet ik al deze slimme mensen nou vertellen’, zegt Klaassens om het ijs te breken. ‘Hoe je in crisissituaties moet handelen’, antwoordt iemand in het publiek. ‘Hoe je tot het gaatje gaat’, suggereert een ander. Over dat laatste kan Klaassens wel iets verklappen. ‘Stoppen is bijna altijd een mentale toestand. Het is een keuze. Als je niet onderkoeld, oververhit of wat dan ook bent, ben je mentaal niet sterk genoeg voor de situatie waar je in zit.’

Op een flipover tekent de Klaassens een leiderschapsdriehoek met op de punten de taak, het team waar je meewerkt en jezelf. ‘Op die assen moet spanning staan’, zegt hij. Een ander punt dat hij aanstipt: ‘Het mag nooit om jezelf gaan.’ Om dit te

illustreren hoe belangrijk zelfopoffering is, gaf hij een voorbeeld uit zijn commandotraining. ‘Een van de basisregels. Laat niemand achter, al dan niet gestorven. Je springt niet uit een vliegtuig als je weet dat iemand voor zichzelf kiest.’

Chocolade-extase
Vervolgens neemt Klaassens ons mee in zijn wereld. Tijdens een oefening zat hij met drie maten ‘s nachts aan een rivier in Zuid-Duitsland. Ze gebruiken geen licht en praten doe je ook niet, omdat de vijand je anders ziet of hoort. Ze wisten niet hoe lang de oefening zou duren. Onderkoeld en oververmoeid moesten ze in de ijskou door een rivier waden. Bij een van de maten van Klaassens bleek zijn tas vol te zijn gelopen met water. ‘Hij zat er doorheen’, aldus Klaassens. Aan de overkant vindt Klaassens nog een chocoladereep in zijn borstzak. ‘Ik had mij nog nooit zo ellendig gevoeld, maar hij had hem meer nodig dan ik. Als je dan in het midden van de nacht zo’n stukje chocolade krijgt aangereikt, dat is pure magie. Zo worden teams gemaakt’.

Over teams gesproken, op 6 september 2009 waren vier commando’s op een speciale patrouille in Afghanistan. Al snel liepen ze in een hinderlaag, waardoor ze genoodzaakt waren zichzelf in veiligheid te brengen. Uiteindelijk komen de militairen aan bij een boerderij waar ze welkom zijn. Hier blijkt dat ze één persoon kwijt zijn. Ze willen eigenlijk direct terug, maar dat zou hen de dood injagen. Ze wachten op luchtsteun. Vanuit de helikopter wordt ontdekt dat de vierde man, Kevin van de Rijdt, is omgekomen. Met gevaar voor eigen leven halen de andere drie zijn lichaam terug, want: leave no man behind. ‘Zij zeggen nu: het was zo ellendig, maar trotser dan dit kun je niet worden. Zo kun je nabestaanden antwoorden bieden.’

Met een simpele maar mooie quote ‘Je bent wat je doet’ eindigde Ray zijn presentatie, waarna de deelnemers zich konden klaarmaken voor het diner. Dat was met onder meer een beekridderfilet en een house steak allesbehalve afzien. Na een drankje en hapje gingen de aanwezigen weer op huis aan.

‘We kijken nu alweer uit naar de volgende CFO Top, dan rondom het thema ‘The Good, the Bad and the Ugly’’ aldus Amy Quik. We verwelkomen iedereen heel graag weer op 5 juli waar we met elkaar de zomer inluiden op het prachtige Landgoed de Salentein in Nijkerk.